ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀਉ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ਕੂਪੁ ਭਰਿਓ ਜੈਸੇ ਦਾਦਿਰਾ ਕਛੁ ਦੇਸੁ ਬਿਦੇਸੁ ਨ ਬੂਝ ॥
ਐਸੇ ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਬਿਖਿਆ ਬਿਮੋਹਿਆ ਕਛੁ ਆਰਾ ਪਾਰੁ ਨ ਸੂਝ ॥੧॥
ਸਗਲ ਭਵਨ ਕੇ ਨਾਇਕਾ ਇਕੁ ਛਿਨੁ ਦਰਸੁ ਦਿਖਾਇ ਜੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ਮਲਿਨ ਭਈ ਮਤਿ ਮਾਧਵਾ ਤੇਰੀ ਗਤਿ ਲਖੀ ਨ ਜਾਇ ॥
ਕਰਹੁ ਕ੍ਰਿਪਾ ਭ੍ਰਮੁ ਚੂਕਈ ਮੈ ਸੁਮਤਿ ਦੇਹੁ ਸਮਝਾਇ ॥੨॥
ਜੋਗੀਸਰ ਪਾਵਹਿ ਨਹੀ ਤੁਅ ਗੁਣ ਕਥਨੁ ਅਪਾਰ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਕੈ ਕਾਰਣੈ ਕਹੁ ਰਵਿਦਾਸ ਚਮਾਰ ॥੩॥੧॥
Sahib Singh
ਕੂਪੁ = ਖੂਹ ।
ਦਾਦਿਰਾ = ਡੱਡੂ ।
ਬਿਦੇਸੁ = ਪਰਦੇਸ ।
ਬੂਝ = ਸਮਝ, ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ।
ਐਸੇ = ਇਸੇ ਤ੍ਰਹਾਂ ।
ਬਿਖਿਆ = ਮਾਇਆ ।
ਬਿਮੋਹਿਆ = ਚੰਗੀ ਤ੍ਰਹਾਂ ਮੋਹਿਆ ਹੋਇਆ ।
ਆਰਾ ਪਾਰੁ = ਉਰਲਾ ਤੇ ਪਾਰਲਾ ਬੰਨਾ ।
ਨ ਸੂਝ = ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦਾ ।੧ ।
ਨਾਇਕਾ = ਹੇ ਮਾਲਕਾ !
ਦਰਸੁ = ਦੀਦਾਰ ।੧।ਰਹਾਉ ।
ਮਲਿਨ = ਮਲੀਨ, ਮੈਲੀ ।
ਮਤਿ = ਅਕਲ ।
ਮਾਧਵਾ = ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ !
ਗਤਿ = ਹਾਲਤ ।
ਲਖੀ ਨ ਜਾਇ = ਪਛਾਣੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ।
ਭ੍ਰਮੁ = ਭਟਕਣਾ ।
ਚੂਕਈ = ਮੁੱਕ ਜਾਏ ।
ਮੈ = ਮੈਨੂੰ ।੨ ।
ਜੋਗੀਸਰ = ਜੋਗੀ+ਈਸਰ, ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਜੋਗੀ ।
ਕਥਨੁ ਨਹੀ ਪਾਵਹਿ = ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੇ ।
ਕੈ ਕਾਰਣੈ = ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ।
ਪ੍ਰੇਮ ਕੈ ਕਾਰਣੈ = ਪ੍ਰੇਮ (ਦੀ ਦਾਤਿ) ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ।
ਕਹੁ = ਆਖ ।
ਗੁਣ ਕਹੁ = ਗੁਣ ਬਿਆਨ ਕਰ, ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰ ।
ਤੁਅ = ਤੇਰੇ ।੩ ।
ਦਾਦਿਰਾ = ਡੱਡੂ ।
ਬਿਦੇਸੁ = ਪਰਦੇਸ ।
ਬੂਝ = ਸਮਝ, ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ।
ਐਸੇ = ਇਸੇ ਤ੍ਰਹਾਂ ।
ਬਿਖਿਆ = ਮਾਇਆ ।
ਬਿਮੋਹਿਆ = ਚੰਗੀ ਤ੍ਰਹਾਂ ਮੋਹਿਆ ਹੋਇਆ ।
ਆਰਾ ਪਾਰੁ = ਉਰਲਾ ਤੇ ਪਾਰਲਾ ਬੰਨਾ ।
ਨ ਸੂਝ = ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦਾ ।੧ ।
ਨਾਇਕਾ = ਹੇ ਮਾਲਕਾ !
ਦਰਸੁ = ਦੀਦਾਰ ।੧।ਰਹਾਉ ।
ਮਲਿਨ = ਮਲੀਨ, ਮੈਲੀ ।
ਮਤਿ = ਅਕਲ ।
ਮਾਧਵਾ = ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ !
ਗਤਿ = ਹਾਲਤ ।
ਲਖੀ ਨ ਜਾਇ = ਪਛਾਣੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ।
ਭ੍ਰਮੁ = ਭਟਕਣਾ ।
ਚੂਕਈ = ਮੁੱਕ ਜਾਏ ।
ਮੈ = ਮੈਨੂੰ ।੨ ।
ਜੋਗੀਸਰ = ਜੋਗੀ+ਈਸਰ, ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਜੋਗੀ ।
ਕਥਨੁ ਨਹੀ ਪਾਵਹਿ = ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੇ ।
ਕੈ ਕਾਰਣੈ = ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ।
ਪ੍ਰੇਮ ਕੈ ਕਾਰਣੈ = ਪ੍ਰੇਮ (ਦੀ ਦਾਤਿ) ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ।
ਕਹੁ = ਆਖ ।
ਗੁਣ ਕਹੁ = ਗੁਣ ਬਿਆਨ ਕਰ, ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰ ।
ਤੁਅ = ਤੇਰੇ ।੩ ।
Sahib Singh
ਜਿਵੇਂ (ਕੋਈ) ਖੂਹ ਡੱਡੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ, (ਉਹਨਾਂ ਡੱਡੂਆਂ ਨੂੰ) ਕੋਈ ਵਾਕਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ (ਕਿ ਇਸ ਖੂਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੋਈ ਹੋਰ) ਦੇਸ ਪਰਦੇਸ ਭੀ ਹੈ; ਤਿਵੇਂ ਮੇਰਾ ਮਨ ਮਾਇਆ (ਦੇ ਖੂਹ) ਵਿਚ ਇਤਨਾ ਚੰਗੀ ਤ੍ਰਹਾਂ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ) ਕੋਈ ਉਰਲਾ ਪਾਰਲਾ ਬੰਨਾ ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦਾ ।੧ ।
ਹੇ ਸਾਰੇ ਭਵਨਾਂ ਦੇ ਸਰਦਾਰ! ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਖਿਨ ਭਰ ਲਈ (ਹੀ) ਦੀਦਾਰ ਦੇਹ ।੧।ਰਹਾਉ ।
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਰੀ ਅਕਲ (ਵਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ) ਮੈਲੀ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ, (ਇਸ ਵਾਸਤੇ) ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਗਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ (ਭਾਵ, ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈਂ) ।
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਹਰ ਕਰ, ਮੈਨੂੰ ਸੁਚੱਜੀ ਮੱਤ ਸਮਝਾ, (ਤਾਕਿ) ਮੇਰੀ ਭਟਕਣਾ ਮੁੱਕ ਜਾਏ ।੨ ।
(ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ!) ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਜੋਗੀ (ਭੀ) ਤੇਰੇ ਬੇਅੰਤ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੇ, (ਪਰ) ਹੇ ਰਵਿਦਾਸ ਚਮਾਰ! ਤੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰ, ਤਾਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪ੍ਰੇੇਮ ਤੇ ਭਗਤੀ ਦੀ ਦਾਤਿ ਮਿਲ ਸਕੇ ।੩।੧ ।
ਭਾਵ:- ਪ੍ਰਭੂ-ਦਰ ਤੇ ਅਰਦਾਸਿ—ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਰੇ ਮਾਇਆ-ਮੋਹੇ ਮਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੀਦਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੇ ਚੰਗੀ ਮੱਤੇ ਲਾਵੋ ।
ਹੇ ਸਾਰੇ ਭਵਨਾਂ ਦੇ ਸਰਦਾਰ! ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਖਿਨ ਭਰ ਲਈ (ਹੀ) ਦੀਦਾਰ ਦੇਹ ।੧।ਰਹਾਉ ।
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਰੀ ਅਕਲ (ਵਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ) ਮੈਲੀ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ, (ਇਸ ਵਾਸਤੇ) ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਗਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ (ਭਾਵ, ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈਂ) ।
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਹਰ ਕਰ, ਮੈਨੂੰ ਸੁਚੱਜੀ ਮੱਤ ਸਮਝਾ, (ਤਾਕਿ) ਮੇਰੀ ਭਟਕਣਾ ਮੁੱਕ ਜਾਏ ।੨ ।
(ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ!) ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਜੋਗੀ (ਭੀ) ਤੇਰੇ ਬੇਅੰਤ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੇ, (ਪਰ) ਹੇ ਰਵਿਦਾਸ ਚਮਾਰ! ਤੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰ, ਤਾਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪ੍ਰੇੇਮ ਤੇ ਭਗਤੀ ਦੀ ਦਾਤਿ ਮਿਲ ਸਕੇ ।੩।੧ ।
ਭਾਵ:- ਪ੍ਰਭੂ-ਦਰ ਤੇ ਅਰਦਾਸਿ—ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਰੇ ਮਾਇਆ-ਮੋਹੇ ਮਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੀਦਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੇ ਚੰਗੀ ਮੱਤੇ ਲਾਵੋ ।