ਕੇਹਾ = ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ?
    ਬੜਾ ਅਚਰਜ ।
ਦਰੁ = ਦਰਵਾਜ਼ਾ ।
ਜਿਤੁ = ਜਿੱਥੇ ।
ਬਹਿ = ਬੈਠ ਕੇ ।
ਸਰਬ = ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ।
ਸਮਾਲੇ = ਤੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਤੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈਂ ।
ਨਾਦ = ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਸਬਦ, ਰਾਗ ।
ਵਾਵਣਹਾਰੇ = ਵਜਾਣ ਵਾਲੇ ।
ਪਰੀ = ਰਾਗ ਪਰੀ, ਰਾਗਣੀਆਂ ।
ਸਿਉ = ਸਮੇਤ, ਸਣੇ ।
ਪਰੀ ਸਿਉ = ਰਾਗਣੀਆਂ ਸਮੇਤ ।
ਕਹੀਅਹਿ = ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਗਾਵਨਿ = ਗਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਤੁਧ ਨੋ = ਤੈਨੂੰ ।
ਬੈਸੰਤਰੁ = ਅੱਗ ।
ਗਾਵੈ = ਗਾਂਦਾ ਹੈ {‘ਗਾਵੈ’ ਇਕ-ਵਚਨ ਹੈ, ‘ਗਾਵਨਿ’ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹੈ} ।
ਰਾਜਾ ਧਰਮੁ = ਧਰਮ ਰਾਜ ।
ਦੁਆਰੇ = (ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ !
    ਤੇਰੇ) ਦਰ ਤੇ ।
ਚਿਤੁ ਗੁਪਤੁ = ਪੁਰਾਤਨ ਹਿੰਦੂ ਖਿ਼ਆਲ ਤੁਰਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਿਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਲਿਖਿ ਜਾਣਹਿ = {ਖਨੋਾ ਟੋ ਾਰਟਿੲ} ਲਿਖਣਾ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ।
ਲਿਖਿ ਲਿਖਿ = (ਹਰ ਵੇਲੇ) ਲਿਖ ਲਿਖ ਕੇ (ਜੋ ਕੁਝ ਉਹ ਚਿੱਤਰ ਗੁਪਤ ਹਰ ਵੇਲੇ ਲਿਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ) ।
ਈਸਰੁ = ਸ਼ਿਵ ।
ਦੇਵੀ = ਦੇਵੀਆਂ ।
ਸੋਹਨਿ = ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਸੋਭਦੇ ਹਨ ।
ਸਵਾਰੇ = ਸੋਹਣੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ।
ਇੰਦ੍ਰਾਸਣਿ = {ਇੰਦ੍ਰ = ਆਸਣ} ਇੰਦਰ ਦੇ ਆਸਣ ਉੱਤੇ (ਬੈਠੇ ਹੋਏ) ।
ਦਰਿ = ਤੇਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਉੱਤੇ ।
ਦੇਵਤਿਆ ਨਾਲੇ = ਦੇਵਤਿਆਂ ਸਮੇਤ ।
ਸਮਾਧੀ ਅੰਦਰਿ = ਸਮਾਧੀ ਵਿਚ ਜੁੜ ਕੇ ।
ਸਿਧ = ਜੋਗ ਸਾਧਨਾਂ ਵਿਚ ਪੁੱਗੇ ਹੋਏ ਜੋਗੀ, ਉਹ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ; ਇਹ ਸਿੱਧ ਪਵਿਤ੍ਰਤਾ ਦਾ ਪੁੰਜ ਅਤੇ ਅੱਠਾਂ ਹੀ ਸਿੱਧੀਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਬੀਚਾਰੇ = ਬੀਚਾਰਿ, ਵਿਚਾਰ ਕੇ ।
ਜਤੀ = ਕਾਮ = ਵਾਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ।
ਸਤੀ = ਦਾਨੀ ।
ਵੀਰ = ਸੂਰਮੇ ।
ਕਰਾਰੇ = ਤਕੜੇ ।
ਪੜਨਿ = ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ।
ਰਖੀਸੁਰ = {ਰਿਖੀ = ਈਸਰੁ} ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਰਿਖੀ, ਮਹਾਂ ਰਿਖੀ ।
ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ = ਹਰੇਕ ਜੁਗ ਵਿਚ ।
ਵੇਦਾ ਨਾਲੇ = ਵੇਦਾਂ ਸਣੇ ।
ਮੋਹਣੀਆ = ਸੁੰਦਰ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ।
ਮਨੁ ਮੋਹਨਿ = ਜੋ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਮਛੁ = ਮਾਤ ਲੋਕ ।
ਪਇਆਲੇ = ਪਾਤਾਲ ਲੋਕ ।
ਉਪਾਏ ਤੇਰੇ = ਤੇਰੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ।
ਅਠਸਠਿ = ਅਠਾਹਠ ।
ਤੀਰਥ ਨਾਲੇ = ਤੀਰਥਾਂ ਸਮੇਤ ।
ਜੋਧ = ਜੋਧੇ ।
ਮਹਾਬਲ = ਵੱਡੇ ਬਲ ਵਾਲੇ ।
ਸੂਰਾ = ਸੂਰਮੇ ।
ਖਾਣੀ ਚਾਰੇ = ਚਾਰੇ ਖਾਣੀਆਂ {ਅੰਡਜ, ਜੇਰਜ, ਸੇਤਜ, ਉਤਭੁਜ} ।
ਖਾਣੀ = ਖਾਣ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁੱਟ ਕੇ ਵਿਚੋਂ ਧਾਤਾਂ ਜਾਂ ਰਤਨ ਆਦਿਕ ਪਦਾਰਥ ਕੱਢੇ ਜਾਣ{ਖਨ—ਪੁੱਟਣਾ} ।
    ਪੁਰਾਤਨ ਖਿ਼ਆਲ ਤੁਰਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਗਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਚਾਰ ਖਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ—ਅੰਡਾ, ਜਿਓਰ, ਮੁੜਕਾ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੈਤਾ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਵਿਚੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਗ ਪੈਣਾ (ਇਥੇ ਭਾਵ ਹੈ, ਚੌਹਾਂ ਹੀ ਖਾਣੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵ, ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ) ।
ਖੰਡ = ਟੋਟਾ, ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਟੋਟਾ, ਹਰੇਕ ਧਰਤੀ ।
ਮੰਡਲ = ਚੱਕ੍ਰ, ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਇਕ ਚੱਕ੍ਰ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸੂਰਜ, ਇੱਕ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਆਦਿਕ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਬ੍ਰਹਮੰਡ = ਸਾਰੀ ਸਿ੍ਰਸ਼ਟੀ ।
ਕਰਿ ਕਰਿ = ਬਣਾ ਕੇ ।
ਧਾਰੇ = ਟਿਕਾਏ ਹੋਏ ।
ਸੇਈ = ਉਹੀ ਬੰਦੇ ।
ਤੁਧੁ ਭਾਵਨਿ = ਤੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
ਰਤੇ = ਰੱਤੇ, ਰੰਗੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਚ ਮਸਤ ।
ਰਸਾਏ = {ਰਸ = ਆਲਯ} ਰਸ ਦੇ ਘਰ, ਰਸੀਏ ।
ਹੋਰਿ ਕੇਤੇ = ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਜੀਵ {ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਹੋਰਿ’ ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਹੋਰ’ ਤੋਂ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹੈ} ।
ਮੈ ਚਿਤਿ = ਮੇਰੇ ਚਿੱਤ ਵਿਚ ।
ਮੈ ਚਿਤਿ ਨ ਆਵਨਿ = ਮੇਰੇ ਚਿੱਤ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਮੈਥੋਂ ਗਿਣੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਮੇਰੀ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹਨ ।
ਕਿਆ ਬੀਚਾਰੇ = ਕੀਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਸਚੁ = ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ।
ਨਾਈ = ਵਡਿਆਈ {ਅਰਬੀ ਲਫ਼ਜ਼ Ôਨਾ ।
    ਇਸ ਅਰਬੀ ਲਫ਼ਜ਼ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੋ ਪਾਠ ਹਨ—ਅਸਨਾਈ, ਨਾਈ ।
    ‘ਜੋ ਕਿਛੁ ਹੋਇਆ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤੁਝ ਤੇ, ਤੇਰੀ ਸਭ ਅਸਨਾਈ’} ਇਸੇ ਤ੍ਰਹਾਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਤੋਂ Ôਥਾਨ—ਅਸਥਾਨ, ਥਾਨ, Ôਨਾਨ—ਅਸਨਾਨ, ਨ੍ਹਾਨ, Ôਤਜ਼ਭ—ਅਸਥੰਭ, ਥੰਭ, Ôਨੇਹ—ਅਸਨੇਹ, ਨੇਹ,Ôਿਥਰ—ਅਸਥਿਰ, ਥਿਰ, Ôਥਲ—ਅਸਥਲ, ਤਲ, {ਵੇਖੋ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਆਕਰਣ’}ਨੋਟ:- ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਸਾਚਾ’ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਸਾਹਿਬ’ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ।
ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਸਾਚੀ’ ਇਸਤ੍ਰੀ = ਲਿੰਗ ਹੈ ਤੇ ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਨਾਈ’ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ।
    ਇਸ ਤੁਕ ਦੇ ਪਾਠ ਵਿਚ ਵਿਸ੍ਰਾਮਾਂ ਦਾ ਖਿ਼ਆਲ ਰੱਖਣਾ ।
ਹੋਸੀ = ਹੋਵੇਗਾ, ਥਿਰ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਾਇ ਨ = ਜੰਮਦਾ ਨਹੀਂ ।
ਨ ਜਾਸੀ = ਨਾਹ ਹੀ ਮਰੇਗਾ ।
ਜਿਨਿ = ਜਿਸ (ਪ੍ਰਭੂ) ਨੇ ।
ਰਚਾਈ = ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ।
ਰੰਗੀ ਰੰਗੀ = ਰੰਗਾਂ ਰੰਗਾਂ ਦੀ, ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ।
ਭਾਤੀ = ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ।
ਜਿਨਸੀ = ਕਈ ਜਿਨਸਾਂ ਦੀ ।
ਜਿਨਿ = ਜਿਸ (ਪ੍ਰਭੂ) ਨੇ ।
ਉਪਾਈ = ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ।
ਕਰਿ ਕਰਿ = ਪੈਦਾ ਕਰ ਕੇ ।
ਦੇਖੈ = ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ = ਆਪਣਾ ਰਚਿਆ ਜਗਤ ।
ਜਿਉ = ਜਿਵੇਂ ।
ਵਡਿਆਈ = ਰਜ਼ਾ ।
ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ = ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।
ਕਰਸੀ = ਕਰੇਗਾ ।
ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਈ = ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
ਸਾਹਾ ਪਤਿ ਸਾਹਿਬੁ = ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਮਾਲਕ ।
ਰਹਣੁ = ਰਹਿਣਾ (ਫਬਦਾ ਹੈ) ।
ਰਜਾਈ = ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ।